0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Diyarbakır, Osmanlı Devleti’nin son dönemlerine kadar surlar içinde var olan bir şehir olma özelliğini taşımaktadır. Bu süreç boyunca surlar, savaşlarda ve şehrin genişletilmesinde birçok kez yıkılmış, yeniden inşa edilmiş ve biçim değiştirmiştir. Ancak, bu değişimlerin en çarpıcı ve ironik olanı, Dağkapı Surları’nın 1932 yılında Diyarbakır valisi tarafından “şehir hava almıyor” gerekçesiyle yıkılmasıdır.

Diyarbakırlıların aşina olduğu bu hikaye, valinin bu akıl dışı gerekçe ile surları yıktırmasına şaşkınlıkla bakılmasına neden olmuştur. Şehrin tarihî ve kültürel mirası olan surların, tek bir kişinin keyfi kararına kurban gitmiş olduğuna inanılmıştır.

Peki, Dağkapı Surları gerçekten sadece “şehir hava almıyor” gerekçesiyle mi yıkılmıştı? Cumhuriyet döneminin modernleşme politikaları, ulus-devlet inşası süreci, ülkenin genelinde izlerini bırakan büyük dönüşüm, bu yıkımın ardındaki gerçek sebeplerden sadece birkaçı.

1930 yılında, Diyarbakır’ı kuşatan muhkem ve muhteşem surların yıkılma süreci başlamıştır. O dönemdeki görüşlere göre, surlar şehrin boğucu sıcaklık içinde oluşunun sebebi olarak görülmüş ve hava akımına engel olmaktaydı. Bu nedenle, surların yıkılması gerektiği düşünülmüş, halkın sur taşlarını kullanarak kendi inşaatlarında kullanması teşvik edilmiştir.

Ancak, bu yıkım sürecine arkeolojik çalışmalar yapmak üzere Diyarbakır’a gelmiş olan mimar-arkeolog Albert Gabriel müdahale etmiş ve yıkımın durdurulmasını sağlamıştır. Gabriel’in gözlemleri, dar kafalı bir görüşün etkisiyle yüksek duvarların yıkılmasına karar verildiğini ve bu işlemin 1930’da başladığını belirtmiştir.

Dağkapı Surları’nın yıkımı, Diyarbakır’ın tarihî ve kültürel zenginliklerinin korunması adına bir dönemin izlerini taşımaktadır. Bugün hâlâ varlığıyla övündüğümüz UNESCO Kültür Mirası listesine girmiş olan surların, modernleşme politikalarının bir parçası olarak nasıl etkilendiği, geçmişle gelecek arasındaki önemli bir dönemeçtir.